THE DOJI (Doji Bike)
Doji นั้นเป็นสัญญาณแบบแท่งเทียนเดี่ยว และเป็นหนึ่งในสัญญาณที่สำคัญของแท่งเทียนทั้งหมด โดยจะเกิดขึ้นเมื่อราคาเปิดและราคาปิดเป็นราคาเดียวกัน ทำให้ไม่มีลำตัวเทียน สิ่งที่สะท้อนให้เห็นจากลักษณะแท่งเทียนนี้คือความลังเลของทั้งฝ่ายซื้อและฝ่ายขาย ความสำคัญจะมากยิ่งขึ้นการเกิดแท่งเทียนลักษณะนี้ ณ จุดสูงสุดหรือต่ำสุดของแนวโน้ม เพราะนั่นอาจหมายถึงจุดสุดยอดของแนวโน้มก่อนกลับตัว โดยสัญญาณของแท่งเทียนแบบโดจิ นั้นแยกย่อยลงไปตามขนาดและลักษณะของแท่งเทียน ดังนี้
Doji Star
คือลักษณะแท่งเทียนที่เปิดและปิดในราคาเดียวกัน โดยมีใส้เทียนบนและล่างสั้น ๆ สะท้อนถึงความลังเลของทั้งสองฝ่าย ความสำคัญของมันจะมากยิ่งขึ้นถ้าเกิดขึ้นในระหว่างตลาดมีทิศทางที่ชัดเจน มันอาจเป็นจุดสุดยอด หรือจุดต่ำสุดของเทรน ถ้าหากเกิดขึ้นบนยอดเทรน ไม่จำเป็นต้องใช้แท่งเทียนถัดไปในการยืนยันการกลับตัว แต่ถ้าเกิดขึ้นในเทรนขาลง จำเป็นต้องใช้แท่งเทียนถัดไปเพื่อยืนยันการกลับตัว
เงื่อนไข
- ราคาเปิดและปิดเป็นราคาเดียวกัน หรือไกล้เคียงกัน
- ใส้เทียนจะต้องไม่ยาวเกินไป โดยเฉพาะหากเกิดในเทรนขาขึ้น
องค์ประกอบที่ช่วยให้สัญญาณแม่นยำขึ้น
- มีช่องว่าระหว่างราคาเปิดของแท่งเทียนปัจจุบันกับราคาปิดของแท่งเทียนก่อนหน้า (gap) บ่งบอกถึงโอกาสในการกลับตัวที่สูงขึ้น
- ปริมาณการซื้อขายในแท่งสัญญาณที่มากกว่าปกติ เป็นสัญญาณว่าอาจจะเกิดการระเบิดของราคาในเร็วๆ นี้
- ความแน่นอนของสัญญาณจะมากขึ้นถ้าหากโดจิเกิดหลังแท่งเทียนที่มีลำตัวยาวมากกว่าปกติ เทียบกับความยาวเฉลี่ยในช่วงที่มีแนวโน้มราคาที่ชัดเจน
จิตวิทยาเบื้องหลังแท่งเทียน
หลังจากที่ตลาดอยู่ในช่วงขาขึ้นหรือขาลงมาระยะหนึ่ง ทั้งสองฝ่ายต่างเริ่มเกิดความลังเล และทันทีที่ตลาดเปิด ทั้งสองฝ่ายผลัดกันรุกรับและจบวันด้วยผลเสมอกัน ผลลัพท์นั้นแสดงออกมาในรูปแบบของแท่งเทียนโดจิ ถ้าอยู่ในเทรนขาขึ้น แสดงว่าฝ่ายกระทิงเริ่มอ่อนแรง และฝ่ายหมีเริ่มแข็งแกร่ง ถ้าอยู่ในเทรนขาลง แสดงให้เห็นว่าฝ่ายหมีเริ่มอ่อนแอ และกระทิงเริ่มสู้กลับ
The long-legged doji (Juji)
คือโดจิที่มีใส้เทียนหรือหางยาวทั้งบนและล่าง ซึ่งเป็นผลลัพท์จากการต่อสู้กันของทั้งสองฝ่ายอย่างรุนแรงในระหว่างวันและจบด้วยผลที่เสมอกัน โดยความยาวของใส้เทียนนั้นแสดงให้เห็นถึงระดับความลังเลของทั้งสองฝ่าย คำว่า Juji นั้นหมายถึงกากบาทในภาษาญี่ปุ่น
Gravestone Doji (Tohba)
คือโดจิที่ราคาเปิดและราคาปิดอยู่ ณ จุดต่ำสุดของวัน หลังเปิดตลาดแรงซื้อดันราคาสูงให้ขึ้นในระหว่างวัน แต่ถูกแรงขายเทกลบลงมาปิดที่ราคาเปิดในตอนสิ้นวัน ชาวญี่ปุ่นเปรียบโดจิแบบนี้กับผู้ที่สูญเสียชีวิตจากการต่อสู้ ความพ่ายแพ้ในตอนท้ายของวันได้ลบล้างชัยชนะตลอดทั้งวันของฝ่ายซื้อ ถ้าเกิดขึ้นบนยอดของเทรนขาขึ้น ถือว่าเป็น Shooting Start ประเภทหนึ่ง ในทางกลับกันถ้าเกิดในจุดต่ำสุด ถือว่าเป็นประเภทหนึ่งของ Inverted Hammer
นักเทคนิคบางคนถือว่าโดจิแบบนี้ ถือว่าเป็น Gravestone ก็ต่อเมื่อมันเกิดขึ้นในแนวโน้มขาลง หรือจุดต่ำสุดของแนวโน้มเท่านั้น เพราะป้ายหลุมศพนั้นต้องตั้งอยู่กับพื้นเท่านั้น แต่ไม่ว่าจะอยู่จุดไหนก็ตาม มันก็เป็น Indecision Candle เหมือนกัน
The Doji's dragonfly doji (Tonbo)
โดจิแบบนี้จะเกิดขึ้นเมื่อการเทรดตลอดวันนั้นต่ำกว่าราคาเปิด แต่ท้ายตลาดนั้นเกิดแรงซื้อหนุนให้ราคาขึ้นมาปิด ณ จุดเดียวกันกับราคาเปิด ถ้าเกิดบนยอดเทรนขาขึ้น ถือเป็น Hanging Man ประเภทหนึ่ง แต่หากเกิดในเทรนขาลงจะถือว่าเป็นลักษณะหนึ่งของ Hammer โดยความยาวของใส้เทียนนั้นแสดงให้เห็นถึงความแข็งแกร่งที่เพิ่มขึ้นของฝ่ายกระทิง ดังนั้นยิ่งยาวเท่าไหร่ ยิ่งแข็งแกร่งเท่านั้น
โดจิหากเกิดควบคู่กับแท่งเทียนในรูปแบบอื่น จะยิ่งเพิ่มโอกาสในการการกลับตัวให้มากยิ่งขึ้น
Doji ที่เกิดขึ้นในแนวโน้มขาขึ้นนั้นมีนัยสำคัญเป็นอย่างมาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากเกิดหลังแท่งเทียนโปร่งที่ความยาวมากกว่าปกติ ในเทรนขาขึ้นนั้นจำเป็นต้องมีแรงซื้อเข้ามาอย่างสม่ำเสมอ การเกิดโดจิในเทรนขาขึ้นนั้นสะท้อนให้เห็นถึงแรงซื้อที่แผ่วลง จึงมีโอกาสราคาจะเกิดการกลับตัวสูงมาก โดจิสะท้อนให้เห็นถึงความลังเลและหากเกิดเป็นชุด ยิ่งต้องเพิ่มความระมัดระวังให้มากขึ้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งหาก Stochastics อยู่ในโซนซื้อขายมากเกินไป
โดจิที่เกิดขึ้นในแนวโน้มขาลงนั้น โดยตัวมันเองแล้วกลับไม่ค่อยมีนัยในเรื่องการกลับตัวของราคามากนัก จำเป็นต้องใช้แท่งเทียนถัดไปในการยืนยันการกลับตัวของราคา แต่ถึงกระนั้นก็ตาม การเกิดโดจินั้นเป็นการส่งสัญญาณล่วงหน้าว่าเทรนขาลงนั้นไกล้ถึงจุดสิ้นสุดแล้ว
หลักการสำคัญของโดจิคือ ทิศทางราคาต้องวิ่งไปในทิศทางเดียวกับราคาเปิดของแท่งเทียนถัดจากแท่งโดจิเสมอ ยกตัวอย่างเช่น ราคาเปิดของแท่งเทียนหลังแท่งโดจิสูงกว่าราคาปิดของแท่งโดจิ ราคาต้องดันสูงขึ้นไปตลอดทั้งวัน แต่หากราคาเปิดต่ำกว่าราคาปิด ราคาต้องถูกกดลงต่ำตลอดทั้งวัน เพราะว่าราคาเปิดนั้นสะท้อนให้เห็นว่าฝ่ายไหนที่มีความกระตือรือร้นในการเข้าครอบครองตลาดมากกว่ากัน
เมื่อไหร่ก็ตามที่ราคาบน Stochastics อยู่ในโซนซื้อขายมากเกินไปและเกิดแท่งเทียนแบบโดจิขึ้น ไม่ว่าจะแบบไหนก็ตาม ต้องเตรียมตัวออกจากการเทรดนั้นทันที
บทความนี้เป็นส่วนหนึ่งของการตกผลึกจากหนังสือ Profitable candlestick trading