วิชาชีวิต
วิชาในชีวิตของคนเรานั้นแบ่งออกเป็นสามระดับ คือ
วิชาฟันเฟือง เป็นวิชาพื้นฐานที่คนส่วนใหญ่ร่ำเรียนเพื่อประกอบสัมมาอาชีพ วิชาเหล่านี้ล้วนเป็นการศึกษาที่มีอยู่ในระบบการศึกษาของแทบทุกประเทศ เพื่อพัฒนาบุคลากรออกมาเป็นฟันเฟืองขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมของชาติให้มีความเจริญก้าวหน้า ไม่ว่าจะเป็น วิศวกร นักบัญชี โปรแกรมเมอร์ หมอ พยาบาล ครู ทนายความ ฯลฯ เหล่านี้ล้วนเป็นชิ้นส่วนฟันเฟืองในการขับเคลื่อนสังคมและเศรษฐกิจทั้งสิ้น ซึ่งจะขาดส่วนใดส่วนหนึ่งไปไม่ได้
วิชาผู้นำ เป็นวิชาเฉพาะด้านสำหรับพัฒนาคนออกมาเป็นผู้นำ เป็นปราชญ์คอยชี้แนะคนรุ่นหลัง เป็นนักบริหารคอยชี้นำเศรษฐกิจและสังคมให้ไปในทิศทางที่เหมาะสม เป็นผู้ปกครองที่บริสุทธิ์ยุติธรรม เช่น บริหารธุรกิจ เศรษฐศาสตร์ การเมืองการปกครอง เป็นต้น
วิชาหลุดพ้น สู่ความมีอิสระเสรี โดยวิชานี้ไม่ค่อยจะมีการสอนกันในระบบการศึกษาทั่วใป แต่ส่วนใหญ่จะมีอยู่ในรูปแบบของศาสนาหรือการศึกษาเฉพาะทาง โดยคำว่า "อิสระ" นั้นค่อนข้างกว้าง ทำให้การศึกษานั้นต้องจำเพาะเจาะจงมากขึ้น เช่น ความอิสระทางการเงิน ก็จำเป็นต้องศึกษาความรู้การการเงินการลงทุน อิสระจากความทุกข์ ก็ต้องศึกษาในทางศาสนา อิสระจากความวุ่นวาย ก็ต้องศึกษาในเรื่องเซน เป็นต้น
เมื่อแรกเริ่มเติบโตและสร้างครอบครัวนั้น ทุกคนจำเป็นที่จะต้องเลือกศึกษาหาความรู้ ฝึกฝนทักษะที่จำเป็น เพื่อนำไปประกอบสัมมาอาชีพ หล่อเลี้ยงตนเองและครอบครัว เมื่อเข้าสู่วัยกลางคนก็ถึงเวลาที่ต้องเลื่อนระดับ อัพเลเวล แต่ละคนก็มีเส้นทางที่แตกต่างกันออกไป บางคนเติบโตใต่เต้าจนเป็นผู้จัดการ เป็นนักบริหาร หรือเจ้าของบริษัท หลายคนก็เลือกที่จะเป็นผู้นำท้องถิ่นจนถึงระดับชาติเช่น กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน อบต อบจ สส สว เป็นต้น หลายคนเลือกที่จะเป็นนักวิชาการ เป็นผู้นำในการศึกษาความรู้เฉพาะด้าน เป็นศาตราจารย์ เป็นดอกเตอร์ก็ไม่น้อย และท้ายที่สุดเมื่ออายุมากขึ้น เราจึงค้นพบว่าสิ่งที่เราแสวงหาที่แท้จริงคือความอิสระ ไม่ว่าจะเป็นทางกายหรือทางใจ
วิชาชีวิตทั้งสามระดับนี้เป็นดังเช่นบันได ที่จำต้องใต่ขึ้นไปที่ละขั้น ละตอน ดังต้นไม้ที่เติบโตขึ้นวันละนิ้ว วันละเซนต์ ผ่านการเรียนรู้ เคี่ยวกรำของชีวิตและกาลเวลาที่ยาวนาน ถึงจะค้นพบและเข้าใจตนเองได้แจ่มชัดขึ้น
10 ปี อาบน้ำบ่ฮู้หนาว
20 ปี แอ่วสาวบ่ก่าย
30 ปี บ่หน่ายสังขาร
40 ปี เยี่ยะการเหมือนฟ้าผ่า
50 ปี สาวน้อยด่าบ่เจ็บใจ๋
60 ปี ไอเหมือนฟานโขก
70 ปี มะโหกเต็มตัว
80 ปี ใขหัวเหมือนไห้
90 ปี ไข้ก็ต๋าย บ่ไข้ก่ต๋าย....